Duygu Odaklı Psikoterapi

Yapılan nörobiyolojik araştırmalar, insanda düşüncelerden ziyade duyguların ruhsal sorunları oluşturduğunu göstermiştir. Bu gelişmeleri yakından takip eden birçok bilişsel davranışçı terapist duygu odaklı psikoterapiler üzerinde araştırmalar yapmakta ve terapilerinin ismini duygu odaklı bilişsel davranışçı terapi olarak güncellemek durumunda kalmıştır. Psikodinamik psikoterapilerin evrilmiş güncel bir normu olan D. Lichtenberg’in öncülük ettiği güdülenme sistemleri kuramı da temelini insanın doğuştan gelen genetik temellerinde yer aldığına inandığı; korku, üzüntü, öfke, tiksinti, utanç, coşku ve şaşkınlık olmak üzere yedi duyguya dayamaktadır. Birçok farklı kuramın gelip sırtını dayadığı duygu odaklı psikoterapiler çok sağlam bir dayanak noktası haline gelmiştir.

Duygu odaklı psikoterapinin kurucusu Les Greenberg insanın bütün psikolojik rahatsızlıklarının nedeninin duygu düzenleme bozukluğu olduğunu iddia etmektedir. Yani insan duygularını regüle edemezse psikopatolojiler ortaya çıkmaktadır. Greenberg duyguları; primer, sekonder ve araçsal yani manipülatif (timsah gözyaşları) duygular olmak üzere üç boyutta inceler.

Genetiğimizde var olan primer (asıl) duyguları yerinde yeterince kullanabilen ve regüle edebilen bireyler sağlıklı iken bu duyguların bireyin kontrolü dışında ve yersiz olarak aktif hale gelip regüle edilememesine sağlıksız olarak bakılmaktadır. Sekonder duygular ise kişinin gerçek primer duygusunu çeşitli nedenlerle sergilemeyip bu duygusunu bir başka duygu ile örtme gayreti içerisine girmesidir. Örneğin, eşinin kendisi ile ilgilenmemesi dolayısıyla üzülen birinin partnerine “ilgisizliğinden dolayı çok üzülüyorum” demek yerine, bu duygusunu bastırıp partnerine öfke duygusu ile dolu bir şekilde iletişim içerisine girmesi duygu odaklı yaklaşıma perspektifinden, primer duygunun bastırılıp sekonder duygu ile iletişim kurma olarak açıklanmaktadır. Sekonder duygular primer duyguları gizlediği için hem kişide primer duygunun deşarj olamaması nedeniyle gerilim oluşturmakta hem de insan ilişkilerinde kişi sahici duygusunu örttüğü için samimi olamaması ve toplum tarafından dışlanmasına neden olmaktadır. Bu sebeple duygu odaklı psikoterapi sekonder duygunun arkasındaki primer duyguyu danışanla beraber bulmayı ve bu duyguyu anlamlandırdıktan sonra çeşitli duygu odaklı psikoterapi teknikleri doğrultusunda deşarj etmeyi ve ana duyguları regüle edebilme becerisini bireye kazandırmayı hedeflemektedir.

Rıdvan Kanoğlu, bir psikoterapist olarak nörobiyolojik gelişmeleri yakından takip etmekte ve duygu odaklı psikoterapinin bu alandaki geçerliliği ve kanıtı dolayısıyla, duygu odaklı psikoterapi tekniklerinden psikoterapilerinde yoğun olarak istifade etmektedir.

Rıdvan Kanoğlu